Çinli astronotlardan uzay istasyonunda alev deneyi: Sıfır yerçekiminde alevler nasıl hareket eder?
Çin’in Tiangong uzay istasyonundan Gui Haichao ve Zhu Yangzhu, izleyicilere canlı yayında konferans verirken bir mum yaktı. Amaçları, alevin uzay ortamında nasıl hareket ettiğini göstermekti. Dünya’da alevlerden çıkan sıcak gazlar yükselirken yerçekimi daha soğuk ve yoğun havayı alevin dibine doğru çeker. Bir uzay istasyonunun mikro yerçekimi ortamında bu gerçekleşmez ve alev küresel bir hal alır.
Gösteri açısından harika olsa da alev ve uzay pek iyi bir ikili oluşturmuyor. Mir’de 1997 yılında birkaç dakika süren ve uzay istasyonuna kenetlenmiş Soyuz kaçış araçlarından birine erişimi kesen gerçek bir yangın çıkmıştı. Mürettebat yangını söndürmeyi başardı, ancak durum bir süre için oldukça tehlikeliydi.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) astronotu Reinhold Ewald olayla ilgili olarak şunları söyledi: “Yangın o kadar büyüktü ve yangın bölgesinden çıkan duman ve buhar o kadar fazlaydı ki önümüzü bile göremiyorduk ve o anda göreve devam edebileceğimizi hayal bile edemezdim.“
Uzay istasyonlarındaki alevlerle ilgili bir başka sorun da yerçekimsiz ortamın alevlerin tespit edilmesini güçleştirmesi.
Fransa’daki Institut de Combustion Réactivité et Environnement’dan Guillaume Legros ESA’ya yaptığı açıklamada, Mars’ta (0,38 g) ya da Ay’da (0,16 g) yerçekimi alanı azaldıkça, kaldırma kuvvetinin azalacağını ve normal ekipmanlarla bir yangını tespit etmek için gereken tipik sürenin de artacağını söylüyor. Daha da kötüsü, bir uzay aracında kaldırma kuvveti yok ve duman sonuç olarak havalandırma sisteminin dayattığı karmaşık hava hareketini takip ederek, tipik olarak havalandırma hatları boyunca yerleştirilen duman dedektörleri tarafından daha uzun bir yangın tespit süresine yol açıyor.
Bir yangın çıkması halinde Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (UUİ) Rusya bölümündeki kozmonotlar su bazlı yangın söndürücülere sahipken, ABD bölümünde karbondioksit söndürücü bulunuyor.
ESA astronotu Matthias Maurer Alman Uzay Ajansı’nın bir videosunda “Elbette yangın söndürücüyü kullanırken ya kendimizi bir duvara sabitlemek ya da ikinci bir astronotun arkamızda durup bizi yerinde tutmasını sağlamak için dikkatli olmalıyız” diyor.
