Afganistan’ın başkenti Kabil’de binlerce Afgan, yaşadıkları birçok sosyo-ekonomik krizin ortasında bu yıl 5’incisi düzenlenen Ulusal Buzkaşi Turnuvası ile keyifli anlar yaşadı.
Orta Asya’dakki Türk cumhuriyetlerinde de popüler olan buzkaşi, Afganistan’ın milli sporları arasında yer alıyor.
Güreş ve kriketin yanında Afganistan’da en sevilen spor türleri arasında yer alan ve bir tür at binme branşı buzkaşi, yaşadıkları sıkıntıların ortasında Afganların eğlenmesine imkan tanıyor. Kış aylarında ülkenin çeşitli vilayetlerinde düzenlenen buzkaşi turnuvalarını binlerce Afgan izliyor ve taraftarı oldukları takımlar lehine tezahürat yaparak keyifli vakit geçiriyor.
Şampiyon Sar-e Pol takımı oldu
Bu yıl 5. Ulusal Buzkaşi Şampiyonası, başkent Kabil’in Yeketut bölgesinde düzenlendi.
Şampiyonaya Afganistan’ın 13 vilayetini temsilen 13 takım katıldı. Şampiyonada Kandahar, Sar-e Pol ve Kunduz favori takımlar olarak öne çıktı. 10 gün kıyasıya süren müsabakaların ardından sona eren şampiyonada Sar-e Pol vilayetinin takımı, Afganistan şampiyonu oldu.
Şampiyon takım Sar-e Pol’a kupa, madalya ve para ödülü verildi.
Yaklaşık 3-4 bin taraftarın takip ettiği müsabakaları, söz konusu takımların ait olduğu vilayetlerin valileri de dahil olmak üzere çok sayıda üst düzey Taliban yönetimi mensubu izledi.
Müsabakalar esnasında taraftarların, sayı yapan oyunculara ödül olarak para uzattığı görülürken, buzkaşi tutkunu iş insanları da taraftarı oldukları takımların kazanmaları halinde oyunculara para ödülü vereceğini duyurdu.
Öte yandan, oyunlar Afganistan devlet televizyonundan da canlı yayınlanarak, Afgan halkının izlemesine olanak sağlandı. Bunun yanı sıra, taraftarlar arasında kadınların olmadığı gözlemlendi.
Nasıl oynanıyor?
Farsça bir kelime olan buzkaşi, buz (keçi) ve kaşi (çekme fiilinin geniş hali) kelimelerinden türetilerek, “keçi çekme” anlamına geliyor.
Hızlı, sert ve biraz da acımasız bir oyun olarak nitelenen buzkaşi, atların ve oyuncuların fazla terlememesi için genellikle kış aylarında tercih ediliyor.
Tarihte göçebe savaşçıların idman yapmak için oynadığı buzkaşi, geniş bir düzlükte, genelde rakip iki takım arasında oynanıyor.
Her takımın kendi yarı sahasına 6 oyuncu bulunuyor. 6 kişi de yedekte bekliyor ve ihtiyaç duyulması halinde oyuncu değişikliği yapılıyor.
Buzkaşi oyuncularına yerel dilde “Çapandaz” adı veriliyor. Atına en çok hakim olan, en çevik çapandaz, sahada da en etkili oyuncu olarak ön plana çıkıyor. Buzkaşi müsabakalarında oyuncular, birbirlerinin sayı yapmasına engel olmak için ellerindeki kırbaçlarla güç kullanıyor. Kırbacın rakip oyunculara karşı kullanılması ise yasak.
Çapandazlar, diğer oyuncuların tekmelerinden ve darbelerinden korunmak için kalın giysiler giyiyor ve başlarına koruyucu takıyor.
Oyunları 1’i ortada, 2’si de kenarda olmak üzere 3 hakem yönetiyor. Oyunlar iki yarıda, toplamda 60 dakika sürüyor.
Oyunlarda zaman zaman keçi yerine buzağı da kullanılabiliyor. Keçi ya da buzağı, müsabakadan 24 saat önce soğuk suda bekletilip, tuza yatırılıyor. Böylece daha da ağırlaşan buzağının taşınması zorlaşıyor.
Daha iyi imkanlar için yardım bekleniyor
AA muhabirine konuşan yetkili ve taraftarlar, buzkaşinin, Afganları bir araya getiren, onlara birlik duygusunu tattıran, onları sıkıntılı günlerinde mutlu eden milli bir oyun olduğunu ifade etti.
Afganistan Ulusal Buzkaşi Federasyonu Başkanı Hacı Gulam Server Celal, atların çoğunu komşu ülkelerden satın aldıklarını belirterek, klinik, çiftlik, saha ve veterinerlik hizmetleri gibi ihtiyaçları bulunduğunu dile getirdi.
Uluslararası toplumdan yardım isteyen Celal, buzkaşinin önemi ve ihtiyaçları hakkında şu şekilde konuştu:
“Bu spor, ülkemizin milli ve geleneksel oyunlarındandır. Komşu ülkelerde de oynanıyor ancak ülkemizde çok daha popüler. İzleyicilerin coşkusundan da görebilirsiniz. Atların yetiştirilmesi ve bu sporun geliştirilmesi için yardım gerekiyor. Standart kliniklere ihtiyacımız var. Atların çoğunu Kazakistan ve Kırgızistan’dan satın alıyoruz. Bakımsızlıktan ölüyorlar. Çiftlikler ve standart yarış alanlarına ihtiyacımız var. Bu konuda Afganistan’a yardım edilmesi gerekiyor.”
Saatler süren yoldan gelip müsabakaları izledi
Badahşan taraftarı Dr. Nurettin Nesimi, ülkenin kuzey vilayeti Badahşan’dan saatler süren yolculuk sonrası Kabil’e buzkaşi müsabakalarını izlemek için geldiğini aktardı.
Çocukluğundan beri buzkaşi müsabakalarını takip ettiğini belirten Nesimi, bunun tarihi ve kültürel değerlerinin bir parçası olduğunu belirterek, “Buzkaşi müsabakalarını yakından görmek için Badahşan’dan, 12 saatlik yoldan geldim. Gönlümüzü buzkaşiye adamış insanlarız. Nerede olursa olsun gidiyorum. Yurt dışında da olsa, imkanım olması halinde oyuncularımızı teşvik etmek için giderim. Takımımız sayı yapınca çok mutlu oluyoruz, kaybedince de üzülüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Sar-e Pol taraftarı Muhammed Nur Sıdıki ise takımlarının şampiyonluğu nedeniyle çok mutlu olduğunu belirtip, gelecek yıllarda da bu başarının devam etmesini dilerken, “Günlerdir buradayız ve müsabakaları takip ediyoruz. İşi gücü bırakıp gelmemize değdi.” ifadelerini kullandı.
